Cú sốc Nixon là gì?

Cú sốc Nixon đề cập đến hậu quả của một loạt chính sách kinh tế được Tổng thống Richard M. Nixon công bố vào năm 1971.

Đáng chú ý nhất, các chính sách này cuối cùng đã dẫn tới sự sụp đổ của hệ thống tỷ giá hối đoái cố định Bretton Woods có hiệu lực sau Thế chiến II.

Hiểu cú sốc Nixon

Cú sốc Nixon diễn ra sau bài phát biểu "Chính sách kinh tế mới" trên truyền hình của Tổng thống Nixon trước toàn quốc vào ngày 15 tháng 8 năm 1971. Điểm mấu chốt của bài phát biểu là Hoa Kỳ sẽ chuyển sự chú ý của mình sang các vấn đề trong nước trong thời kỳ hậu Chiến tranh Việt Nam. Nixon vạch ra ba mục tiêu chính.

1. Giảm tỷ lệ thất nghiệp
2. Ngăn chặn sự gia tăng lạm phát
3. Bảo vệ đồng đô la Mỹ khỏi các nhà đầu cơ tiền quốc tế

Nixon cho rằng cắt giảm thuế và giữ giá và tiền lương trong 90 ngày là những lựa chọn tốt nhất để thúc đẩy thị trường việc làm và giảm lạm phát. Đối với hành vi đầu cơ đối với đồng đô la Mỹ (USD), Nixon ủng hộ việc đình chỉ khả năng chuyển đổi đồng đô la thành vàng.

Ngoài ra, Nixon còn đề xuất đánh thuế bổ sung 10% đối với tất cả hàng nhập khẩu phải chịu thuế. Tương tự như chiến lược đình chỉ khả năng chuyển đổi của đồng đô la, khoản thuế này nhằm mục đích khuyến khích các đối tác thương mại chính của Hoa Kỳ để nâng cao giá trị đồng tiền của họ.

Sự cần thiết phải thay đổi

Hệ thống Bretton Woods được phát triển trong một hội nghị quốc tế được tổ chức tại Bretton Woods, New Hampshire vào năm 1944. Nó liên quan đến giá trị bên ngoài của ngoại tệ. Cố định theo đồng đô la Mỹ, những giá trị này được thể hiện bằng vàng ở mức giá do Quốc hội xác định. Năm 1958, ngoại tệ được chuyển đổi thành vàng.

Tuy nhiên, thặng dư đô la toàn cầu đã gây nguy hiểm cho hệ thống này vào những năm 1960. Vào thời điểm đó, Hoa Kỳ không có đủ vàng để trang trải khối lượng đô la lưu thông trên toàn thế giới. Điều đó dẫn đến sự định giá quá cao của đồng đô la.

Chính phủ đã cố gắng củng cố đồng đô la cũng như hệ thống Bretton Woods, trong đó chính quyền Kennedy và Johnson đang cố gắng ngăn chặn đầu tư nước ngoài, hạn chế cho vay nước ngoài và cải cách chính sách tiền tệ quốc tế. Tuy nhiên, những nỗ lực của họ phần lớn không thành công.

Sự lo lắng cuối cùng đã len lỏi vào thị trường ngoại hối, khiến các nhà giao dịch ở nước ngoài lo sợ về sự mất giá của đồng đô la. Kết quả là họ bắt đầu bán USD với số lượng lớn hơn và thường xuyên hơn. Sau nhiều lần mất giá đồng đô la, Nixon đã tìm kiếm một hướng đi kinh tế mới cho đất nước.

Bài phát biểu của Nixon

Bài phát biểu của Nixon không được quốc tế đón nhận nồng nhiệt như ở Mỹ. Nhiều người trong cộng đồng quốc tế giải thích kế hoạch của Nixon là một hành động đơn phương.

Để đáp lại, các nền dân chủ công nghiệp hóa thuộc Nhóm Mười (G-10) đã quyết định về tỷ giá hối đoái mới tập trung vào việc đồng đô la mất giá trong cái được gọi là Thỏa thuận Smithsonian. Kế hoạch đó có hiệu lực vào tháng 12 năm 1971, nhưng không thành công.

Bắt đầu từ tháng 2 năm 1973, áp lực đầu cơ của thị trường đã khiến đồng USD mất giá và dẫn đến hàng loạt tỷ giá hối đoái ngang giá. Trong bối cảnh áp lực lên đồng đô la vẫn còn nặng nề vào tháng 3 năm đó, G-10 đã thực hiện một chiến lược kêu gọi sáu thành viên châu Âu gắn kết các đồng tiền của họ với nhau và cùng nhau thả nổi chúng so với đồng đô la.

Quyết định đó về cơ bản đã chấm dứt hệ thống tỷ giá hối đoái cố định được thiết lập bởi hiệp định Bretton Woods.

Hậu quả của cú sốc Nixon

Ban đầu, các chính sách kinh tế của Nixon được nhiều người ca ngợi là thành công về mặt chính trị. Tuy nhiên, ngày nay lợi ích lâu dài của chúng vẫn là vấn đề gây tranh cãi trong giới học thuật.

Đầu tiên, các chính sách này là chất xúc tác chính dẫn đến tình trạng lạm phát đình trệ những năm 1970. Chúng cũng dẫn đến sự mất ổn định của các đồng tiền thả nổi, khi đồng đô la Mỹ giảm 1/3 trong những năm 1970. Trong 40 năm qua, đồng đô la Mỹ không hề ổn định với nhiều giai đoạn biến động nghiêm trọng.

Ví dụ, từ năm 1985 đến năm 1995, chỉ số giá trị đồng đô la Mỹ đã mất tới 34%. Sau khi phục hồi nhanh chóng, nó lại giảm mạnh từ năm 2002 đến giữa năm 2011.

Nixon cũng hứa rằng động thái của ông sẽ ngăn chặn những cuộc suy thoái tốn kém. Tuy nhiên, trong vài thập kỷ qua, Hoa Kỳ đã phải hứng chịu những cuộc suy thoái nghiêm trọng, bao gồm cả cuộc Đại suy thoái từ tháng 12 năm 2007 đến tháng 6 năm 2009.

Ưu điểm và nhược điểm

Các hành động chính sách kinh tế năm 1971 của chính quyền Nixon đã mang lại những thuận lợi cũng như bất lợi.

Thuận lợi

Ngày nay, chúng ta đang sống trong một thế giới chủ yếu là các loại tiền tệ được giao dịch tự do trên thị trường. Hệ thống này có những lợi ích riêng, đặc biệt là khi tạo điều kiện cho các hành động chính sách tiền tệ cấp tiến như nới lỏng định lượng (QE).

Các ngân hàng trung ương có mức độ kiểm soát cao hơn đối với tiền của quốc gia họ và quản lý các biến số như lãi suất, tổng cung tiền và vận tốc.

Nhược điểm

Mặt khác, động thái của Nixon cũng tạo ra những bất ổn và dẫn đến một thị trường tài chính khổng lồ dựa trên việc phòng ngừa rủi ro do sự bất ổn tiền tệ tạo ra.

Đặc biệt, cuộc khủng hoảng tài chính năm 2007-2008 đã chứng minh rằng sự kiểm soát của ngân hàng trung ương không phải là biện pháp bảo đảm chắc chắn trước những cuộc suy thoái nghiêm trọng.

Nhiều thập kỷ sau Cú sốc Nixon, các nhà kinh tế vẫn đang tranh luận về giá trị của sự thay đổi chính sách đáng chú ý này và những hậu quả cuối cùng của nó.

Tiêu chuẩn vàng là gì và nó hoạt động như thế nào?

Bản vị vàng là một hệ thống tiền tệ trong đó giá trị đồng tiền của một quốc gia dựa trên một lượng vàng cố định. Trên thực tế, các ngân hàng trung ương đảm bảo rằng đồng nội tệ (tiền giấy) có thể dễ dàng chuyển đổi thành vàng ở một mức giá cố định cụ thể. Tiền vàng cũng được lưu hành dưới dạng tiền nội địa cùng với các đồng tiền và tiền kim loại khác.

Khi nào và tại sao Nixon chấm dứt chế độ bản vị vàng?

Tổng thống Richard Nixon đã đóng cửa sổ vàng vào năm 1971 để giải quyết vấn đề lạm phát trong nước và ngăn cản các chính phủ nước ngoài đổi ngày càng nhiều đô la lấy vàng.

Tiền pháp định là gì?

Tiền pháp định là tiền do chính phủ phát hành và không được hỗ trợ bởi hàng hóa vật chất như vàng hoặc bạc. Thay vào đó, nó được hỗ trợ bởi chính phủ đã ban hành nó.

Điều gì sẽ xảy ra nếu chúng ta quay trở lại chế độ bản vị vàng?

Một số nhà kinh tế cho rằng nếu chúng ta quay trở lại chế độ bản vị vàng, giá cả sẽ thực sự mất ổn định, dẫn đến tình trạng giảm phát và lạm phát nghiêm trọng. Hơn nữa, trong trường hợp xảy ra khủng hoảng tài chính, chính phủ sẽ có ít sự linh hoạt để ngăn chặn hoặc hạn chế thiệt hại tiềm ẩn.

Điểm mấu chốt

Cú sốc Nixon đề cập đến hậu quả của thông báo vào tháng 8 năm 1971 của Tổng thống Richard Nixon về những thay đổi chính sách kinh tế lớn mà chính quyền của ông dự định thực hiện nhằm cải thiện cán cân thanh toán của đất nước, ngăn chặn lạm phát và giảm tỷ lệ thất nghiệp.

Các nhà kinh tế vẫn tranh luận về giá trị của các hành động được thực hiện cũng như những tác động xấu của chúng.